[Tám chuyện từ vựng] Bill Gates- Các tổ chức từ thiện cần ý tưởng mới

Bill Gates cùng với vợ sáng lập Quỹ từ thiện lớn nhất thế giới Bill & Melinda Gates vào tháng 1 năm 2000. "Ý tưởng mới" mà Bill Gates nói đến là gì? Cùng tham gia bài học để có câu trả lời.

Bài học được trích dẫn từ bài Bill Gates: Philanthropy Needs New Ideas trên trang learningenglish.voanews.com. Đầu tiên, chúng ta tóm tắt nội dung học:

- Phân biệt philanthropy và charity
- Nghĩa của found, highly trained professionals, oral vaccine, day in day out

 

I. Bill Gates- Tám chuyện từ vựng

1. found (v)

Nghĩa là thành lập, sáng lập (build/establish). Ví dụ bạn dự định khởi nghiệp (plan to start-up). Có nghĩa là bạn muốn tạo lập 1 doanh nghiệp riêng cho của mình (found an enterprise). Trong doanh nghiệp này, bạn sẽ được gọi là người sáng lập (founder).

Found cũng là dạng chia quá khứ và phân từ hai của từ find. Find với nghĩa tìm kiếm thì có 1 số từ cùng nghĩa như seek/search. Trong tiếng Anh, find dùng với giới từ out tạo thành find out như I want to find out more information about your lover. (Tao muốn tìm thêm thông tin về người yêu mày)

2.  philanthropy: tổ chức từ thiện

Sự khác nhau chính giữa philanthropy và charity:  philanthropy là tổ chức từ thiện tập trung vào những hành động chiến lược dài hạn (a set of long-term strategic actions) như tìm ra cách chữa bệnh AIDS (find out a remedy for AIDS). Ngược lại, charity là tổ chức từ thiện đưa ra những phản ứng ngay lập tức (immediate/quick response) thông qua sự đồng cảm (sympathy). Ví dụ khi xảy ra lũ lụt ở miền Trung, đồng bào cả nước góp tiền tạo thành 1 quỹ từ thiện. Quỹ này sẽ gọi là charity chứ không phải là philanthropy.

Trong bài, tác giả có đưa ra dạng tính từ của 2 từ này "...his philanthropic work centers on problems... " và "...charitable giving is very important in America..."

3. highly trained professionals

Professional chỉ người chuyên nghiệp, professor chỉ giáo sư. Đặt trong văn cảnh (context), ta có thể hiểu cụm từ highly trained professionals là những người thành đạt. Họ đến trường đại học để học tiếp nên mới có từ "highly trained" (bạn còn nhớ khác nhau giữa college và university chứ?). Ở Mỹ, các sinh viên năm 1 và 2 có môn gọi là phonathon caller (vlog #2 của duhocsinhmy), tức là bạn sẽ gọi điện xin tiền gây quỹ (solicit donation/raise fund). Đối tượng gọi điện thường là các cựu sinh viên (alumni) hay bố mẹ (parents). Mà các cựu sinh viên này chính là các "highly trained professionals"

1 điều nữa ít người biết là việc xếp hạng của các trường đại học bên Mỹ. Tiêu chí quan trọng nhất trong việc đánh giá xếp hạng trường là financial endowment (số tiền được các tổ chức,cá nhân đưa về trường để làm nghiên cứu, gây quỹ...) chứ không hẳn là mấy thống kê như tiền lương sau khi ra trường hay những chương trình thể thao. Thông thường, endowment càng cao thì số người đạt giải Nobel càng nhiều (Nobelaureate) và nó như cục nam châm hút nhân tài thế giới.

(bảng xếp hạng tham khảo: click đây)

 4. Oral vaccine

Có 2 loại vắc xin (vaccine) là oral và injection. Oral thì sẽ uống trực tiếp bằng mồm ( to be taken by mouth) còn injection sẽ tiêm vào máu (injected directly into blood).  Vaccine cơ chế hoạt động là đưa kháng nguyên vào cơ thể (introduce antigen into the body), ví dụ như virus gây bệnh mà không còn khả năng gây hại cho cơ thể (without endangering the person). Khi đó hệ thống miễn dịch sẽ được hoạt động (immune system is triggered) và tiết ra kháng thể (antibodies) để chống lại kháng nguyên.

Còn về 2 loại vaccine, loại oral là loại mới được tạo ra và dùng cho bệnh bại liệt (polio). Loại oral tiết kiệm chi phí hơn loại injection vì không cần phải bảo quản ở nhiệt độ quá thấp (giảm chi phí bảo quan từ nơi sản xuất tới nơi tiêu thụ).

5. day in and day out

Đây là 1 thành ngữ (idiom) chỉ sự chăm chỉ cần cù. Dịch là "làm việc tối ngày". Idiom chỉ những cụm từ có nghĩa ẩn dụ, tượng hình và khác với nghĩa của từng từ ghép lại. Khi viết văn academic, bạn nên hạn chế dùng do văn academic cần sự chính xác, còn idiom lại có nhiều nghĩa tùy vào văn cảnh. Dĩ nhiên, việc dùng 1-2 từ vẫn khuyến khích để được  a wide range of vocabulary.

Trong bài, tác giả ám chỉ các quỹ từ thiện chỉ giúp được phần nào đó các vấn đề xã hội chứ không thể work day in and day out để phục vụ (to serve) toàn bộ dân cư (entire/whole polulation). Những vấn đề như nạn đói (starving) hay nền giáo dục tốt (a good education) là nhiệm vụ của các chính phủ các nước.

 

II. Bài đọc Anh ngữ của "Bill Gates- Các tổ chức từ thiện cần ý tưởng mới"

[showhide type="link2" more_text="Show more..." less_text="Show less..."]

Bill Gates: Philanthropy Needs New Ideas

American Bill Gates is known around the world as the founder and former chairman of Microsoft Corporation. He now serves as co-chair of the Bill &Melinda Gates Foundation. The private foundation is working to end deadly diseases and poverty.

Recently, Bill Gates spoke about the importance of philanthropy the custom of giving time and money to help other people. He says philanthropy depends on innovation, or new ideas, for best results.

Mr. Gates spoke during a visit to the American Enterprise Institute in Washington. He said his philanthropic work centers on problems that governments cannot solve effectively.

“There are things in terms of trying out social programs in innovative ways that government is just, because of the way job incentives work, they are not going to try out news designs like philanthropy can, and they are not bring to have volunteer hours coming in to leverage their resources like philanthropy can.”

Bill Gates said charitable giving is very important in America. One example is the university system. He said universities produce highly trained professionals who then give financial support to universities. He also said that, in the United States, privately funded organizations create inventions that government cannot.

He also spoke about the March of Dimes Foundation and its campaign to end polio. The foundation, he said, has paid for the development of two polio vaccines. Medical researcher Jonas Salk developed the first vaccine. Albert Sabin later created an oral vaccine. At the event, Mr. Gates held up one of the vaccines to show how small a treatment is.

"This is the oral polio vaccine. That’s 10 doses and this thing costs $1.30 or 13 cents per kid.”

In 2012, the Bill and Melinda Gates Foundation gave away $3.4 billion dollars. The money went to support health research, education and development programs in the United States and around the world.

But Mr. Gates noted that philanthropy cannot provide the wider improvements in areas such as public health, education, and employment. Governments, he said, were designed to serve the whole population.

“When you want to give every child in America a good education, or make sure they are not starving, that’s got to be government because philanthropy isn’t there day in and day out serving the entire population. It’s just not the scale or the design to do that."

Philanthropy, Bill Gates said, needs research and innovation to seek answers to society’s problems. But it is government’s part to work for a better society.

I'm Jonathan Evans in Washington.

[/showhide]

III. Thảo luận từ vựng 

Bạn sẽ nói tiếng Anh như thế nào trong những tình huống sau?

1-     Bố mẹ mình làm việc chăm chỉ để kiếm tiền cho mình đi học.

2-      Corey Griffin, người đồng sáng lập cho chiến dịch gây quỹ từ thiện “Dội nước đá” (Ice Bucket Challenge) cho hiệp hội ASL,  bị chết đuối (be drowned) ở độ tuổi 27.

3-      Khi còn là sinh viên, bạn tham gia các chương trình từ thiên như gom góp quần áo cũ, sách vở cũ cho trẻ em vùng núi cao.