[Tám chuyện từ vựng] Tiết kiệm tiền

Tiết kiệm tiền, nếu như ở Việt Nam thường là mua vàng, mua đô la hoặc mua bất động sản thì bên Mỹ họ gửi tiền vào ngân hàng, các liên hiệp tín dụng (credit unions) hoặc các quỹ thị trường tiền tệ (Money Market Fund- MMF).

Bài học được trích dẫn từ bài Think Yourself Rich! Or Try Saving trên trang learningenglish.voanews.com. Đầu tiên, chúng ta tóm tắt nội dung học:

- Các cụm từ về tiết kiệm tiền và tiêu tiền

- Nghĩa của non-profit, interest, withdraw, up to

I. Tiết kiệm tiền: Tám chuyện từ vựng

1. Các cụm từ về tiết kiệm tiền và tiêu tiền

• Tiết kiệm tiền:

- A penny saved is a penny earned: dịch nôm na "Tiết kiệm được đồng nào hay đồng nấy". Đây là câu nói của tổng thống Mỹ Benjamin Franklin và được nhiều chính trị gia dùng lại khi nói về chi tiêu tiết kiệm trong thời kì khủng hoảng kinh tế (economic cirisis) hoặc lạm phát tăng.
- Putting money away for a rainy day: Tích tiền phòng khi khó khăn. "a rainy day" ám chỉ khó khăn trong tương lai
- Tightwad ở đây chỉ người bủn xỉn, hà tiện. Tight nghĩa là thắt chặt còn wad nghĩa là tiền. Còn bạn muốn nói 1 người thắt chặt chi tiêu thì tiếng Anh có cụm từ to tighten your belt. Nếu dùng cho nhà nước chính phủ có từ to tight budget (thắt chặt ngân sách)
- Ở đây còn đưa ra từ thrifty nghĩa là tiết kiệm. Dễ thấy khi dịch ra tiếng Việt, từ tightwad nghĩa xúc phạm (offensive) hơn so với thrifty person

• Vung tiền quá chán có từ

- Spend money like a drunken sailor
- Spend money like there's no tomorrow

2. Nonprofit: phi lợi nhuận.

1 từ nghĩa tương đường là not-for-profit. Từ non trong nonprofit chú ý phát âm là /nɔn US nɑːn/ chứ không phải là /nʌn/
Nhắc đến phi lợi nhuận cả nhà nhớ đến 2 khái niệm là NGO (non-governmental organization)- tổ chức phi chính chủ (ví dụ CLB AIESEC)
và NPO (non-profit organization)- tổ chức phi lợi nhuận (ví dụ CLB AIESEC, Viện Goethe)

3. Interest: lãi suất

Bên cạnh nghĩa sự thích thú/quan tâm (tính từ interesting), interest dùng trong tài chính với nghĩa lãi suất. Chẳng hạn, tiền gửi ngân hàng để tiết kiệm có 3 khái niệm là savings account, fixed deposit account và current account.

• Fixed deposit account là gửi có kì hạn, nghĩa là bạn gửi tiền tiết kiệm (opening a fixed deposit) tại 1 ngân hàng nào đó. Sau khoảng thời gian cố định như 3,6,9… tháng bạn được nhận khoản lãi. Đến hạn trả lãi nếu bạn không đến nhận thì lãi này được tự động nhập gốc và tĩnh lãi theo một chu kì mới.
• Savings account là gửi tiết kiệm không kì hạn, có thể rút bất cứ lúc nào nhưng thường bị giới hạn số tiền rút. Tỷ lệ lãi suất thường thấp (Interest rate is usually low), ở Việt Nam khoảng 0,2%-0,25%/tháng.

• Current account là tài khoản vãng lai, không có interest và được dùng nhiều cho thanh toán như rút tiền (to withdraw cash), chuyển khoản (to transfer money), kí séc (to write a cheque)…Loại tài khoản này giống như nạp tiền vào thẻ sinh viên rồi chuyển khoản đóng học phí.

 4.  withdraw: rút

• CD (certificates of deposit): chứng chỉ tiền gửi là hình thức tiền gửi có thời hạn của các ngân hàng hoặc tổ chức tài chính có thời hạn ít nhất là 3 tháng và nhiều nhất là 5 năm. Theo như bài, bạn dùng CD thì nghĩa là bạn đồng ý không rút tiền (withdraw the money) trong khoảng thời gian thỏa như CD ghi. Còn nếu bạn rút tiền trong khoảng thời gian của CD thì bạn phải trả tiền phạt (pay a penalty).
• Withdraw cũng dùng nhiều trong chiến sự với nghĩa rút quân. Chẳng hạn với câu Mỹ rút quân khỏi Việt Nam năm 1973, ta có thể dịch "The US withdrew its troops from Vietnam in 1973"

p.s.: quá khứ của withdraw là withdrew, phân từ hai là withdrawn

5. Up to: lên tới

Up là 1 từ khá hay. Một số câu đời thường như "Cái đó tùy vào mày" (It's up to you) hay "Kế hoạch đi chơi chưa đâu vào đâu" (The planned picnic is still up in the air). Dành cho bạn mê phim (filmaholic), Up in the air là tên 1 bộ phim Mỹ khá hay kể về 1 anh chàng với công việc chính là đi thông báo nghỉ việc cho người khác trong công ty. Anh này phải đi tới khắp các chi nhánh công ty trên cả nước bằng máy bay nên tên nhan đề (title) "Up in the air" thể hiện anh này bay nhiều.

II. Bài đọc Anh ngữ của Tiết kiệm tiền

[showhide type="link2" more_text="Show more..." less_text="Show less..."]
Ready to Save Like There's No Tomorrow?
Are you a saver or a spender?
"A penny saved is a penny earned." True. But it won't buy you much these days.
"A penny saved is a penny earned." This old saying calls attention to the wisdom of saving money. "Putting money away for a rainy day" is another way to talk about saving for the future.
People who hate to spend money are known as "tightwads," while those who like to get the most value for their money are called "thrifty." A thrifty person is different from a "spendthrift." A spendthrift is someone who spends wastefully. People like that are often said to spend money "like a drunken sailor" or "like there's no tomorrow."
In the United States, people who want to start a savings account have different choices of where to put their money. These include banks and credit unions. Credit unions are cooperatives for people who have some kind of connection. For example, the members might work for a university or a government agency. Most credit unions are nonprofit organizations.
Credit unions, banks and other financial institutions pay interest on savings accounts. But the interest rates are low. Certificates of deposit pay higher returns. With a certificate of deposit, or CD, a person agrees not to withdraw the money for a certain period of time. This term could be anywhere from a few months to several years. Longer terms, and larger amounts, pay higher interest. People can withdraw their money early but they have to pay a penalty.
Another way to save is through a money market fund. This is a kind of mutual fund. Mutual funds invest money from many people. The money is sometimes placed in short-term government securities. Money market funds, however, may not be federally guaranteed like other kinds of savings. The Federal Deposit Insurance Corporation guarantees savings up to $250,000.
[/showhide]

III. Thảo luận từ vựng Tiết kiệm tiền

Bạn sẽ nói tiếng Anh như thế nào trong những tình huống sau?
1-      Gần đây có cô gái đăng status trên Facebook than vãn chuyện người yêu đi chơi với mình không chịu trả tiền, toàn phải cô ý tự trả. Bạn muốn nói anh người yêu cô này là người bủn xỉn.
2-      2 đứa yêu nhau từ năm thứ nhất đại học. Khi sắp ra trường, bạn nữ khuyên bạn nam nên kiếm công việc lương cao rồi tiết kiệm tiền cho tương lai hai đứa.
3-      Bạn nữ đi shopping phân vân giữa 2 cái áo màu đỏ hoặc màu xanh. Cô ý hỏi bạn. Bạn trả lời là tùy thuộc vào cô ấy, nếu đủ tiền mua cả hai. Nếu không chọn bừa một cái rồi hôm sau có tiền mua tiếp cái còn lại.